‘ผศ.ดร.ฟรานซีส นันตะสุคนธ์’ คืออาจารย์จากคณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร และเจ้าของรางวัลดีเด่น สาขาการประพันธ์ดนตรี จากโครงการรางวัลยุวศิลปินไทย 2547 หรือ Young Thai Artist Award 2004 ก่อนเว้นช่วงในการทบทวนตัวเองเกี่ยวกับเส้นทางดนตรีไปนาน 7 ปี และกลับมาคว้ารางวัลยอดเยี่ยม สาขาเดียวกันในโครงการรางวัลยุวศิลปินไทย 2554 หรือ Young Thai Artist Award 2011 อีกครั้ง
การที่ดนตรีมีความสามารถในการสื่อสารอารมณ์ ความคิด และวัฒนธรรมข้ามพรมแดน ฟรานซีสจึงมองว่า โลกที่ถูกขับเคลื่อนด้วยพลังดนตรีอาจเป็นโลกที่มีความเข้าใจและยอมรับในความแตกต่างทางวัฒนธรรมมากขึ้น
“ความขัดแย้งอาจลดลงเนื่องจากผู้คนเข้าถึงความรู้สึกของกันและกันผ่านบทเพลง ขณะเดียวกัน การศึกษาเองอาจให้ความสำคัญกับศิลปะและความคิดสร้างสรรค์มากขึ้นในฐานะเครื่องมือที่ขับเคลื่อนให้เกิดกระบวนการที่สันติจากสิ่งที่มีความเป็นสันติในตัวเอง”
ทุกคนจะลงมือทำร่วมกันเพื่อขับเคลื่อนวงการดนตรีได้อย่างไร เขาเชื่อว่า ฟังดนตรี เล่นดนตรี และสนับสนุนการศึกษาดนตรี” เป็นขั้นตอนง่าย ๆ ที่ทุกคนสามารถมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่เกิดจากผลของวัฒนธรรมที่ส่งผ่านเหลือเอาไว้ให้เป็นสมบัติทางสังคมโดยภาพรวม ซึ่งดูเหมือนเป็นสมการง่ายๆ ของการเปลี่ยนแปลงสังคมและดนตรีไปพร้อมกัน
“ดนตรีกลมกลืนเข้ากับชีวิตผมมาตลอดอยู่แล้ว”
‘ผศ.ดร.ฟรานซีส นันตะสุคนธ์’ อาจารย์จากคณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร บอกว่า เขาไม่มีเส้นแบ่งชัดเจนว่า เริ่มต้นเส้นทางนี้จากจุดไหน เพราะชีวิตก็คลุกคลีกับการเล่นและเรียนดนตรีมาตั้งแต่วัยเด็กไม่ต่างจากหลาย ๆ คน
รู้ตัวอีกทีว่าถึงจุดเปลี่ยนก็ตอนที่เริ่มบอกเล่าเรื่องราวของตัวเองผ่านเสียงดนตรี และเริ่มมีความฝันในการเป็นครูดนตรี แม้ชีวิตจะเบนสายให้เขาเลือกเรียนรัฐศาสตร์และจบมาทำงานในบริษัทเอกชน แต่ดนตรีก็ดึงฟรานซีสกลับมาอีกครั้งด้วยการประกวดโครงการรางวัลยุวศิลปินไทย 2547 หรือ Young Thai Artist Award 2004 ซึ่งได้รับรางวัลดีเด่น สาขาการประพันธ์ดนตรีด้วยผลงาน ‘สาวิตรี’
“เวทีนี้ทำให้ได้เจอเพื่อนที่ชอบดนตรี ได้เจออาจารย์ (ครู) ที่ให้ความคิดเห็นที่มีคุณค่าต่อการพัฒนาผลงาน จากคนที่ไม่รู้ว่าดนตรีคืออะไร กลับได้รับความเข้าใจมากขึ้น มองดนตรีให้อยู่ในฐานะผลงานศิลปะที่ขัดเกลาให้เราเรียนรู้ความเป็นมนุษย์ และจุดประกายความฝันในเส้นทางนี้”
หลังการประกวดครั้งแรก
ฟรานซีสเว้นช่วงในการทบทวนตัวเองเกี่ยวกับเส้นทางที่เลือกเดินไปนานถึง 7 ปี แล้วจึงกลับสู่เวทียุวศิลปินไทยอีกครั้งด้วยการส่งผลงาน ‘มณฑลแห่งเสียง’ ซึ่งคว้ารางวัลยอดเยี่ยม ได้ในปี 2011 มณฑลแห่งเสียงเป็นผลงานที่เขาต้องการสะท้อนถึงตัวตนที่ผ่านการสำรวจความคิดและความรู้สึกที่ตัวเองมีต่อเสียงดนตรี
กรรมการตัดสินสาขาการประพันธ์ดนตรี ได้ให้ความเห็นถึงผลงานยอดเยี่ยมว่า “ผลงานชิ้นนี้แสดงให้เห็นถึงความสามารถที่ยอดเยี่ยมในการนำกลิ่นอายความเป็นไทยมาใช้ได้อย่างลึกซึ้งและแยบยล ฟรานซิสแสดงออกถึงเทคนิคด้านการประพันธ์ดนตรีที่สมบูรณ์แบบ รูปแบบโครงสร้างของดนตรีแต่ละท่อนมีความหนักแน่น สามารถสะท้อนถึงบุคลิกของผู้แต่งได้เป็นอย่างดี” ซึ่งรางวัลนี้เองที่เป็นจุดเริ่มต้นของการเดินทางสายอาชีพร่วมกับดนตรีอย่างแท้จริง
ฟรานซีสใช้ชีวิตร่วมกับงานดนตรีหลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นดนตรี การคุมวง การสอน การเขียนเพลงที่ให้ความสำคัญกับ ‘ความรู้สึก’ ที่เกิดขึ้นจากการใช้เสียง รวมถึงผ่านการทำงานในฐานะนักดนตรีวิทยา ซึ่งเขาศึกษาทั้งดนตรีไทยและดนตรีตะวันตก ด้วยความเชื่อที่ว่า การเข้าใจดนตรีทั้งสองแขนงเป็นสิ่งสำคัญในการสร้างความเข้าใจที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับดนตรีในภาพรวม
“ผมชอบเอาองค์ความรู้จากทั้งสองแขนงมาผสมผสานกัน โดยมักจะใช้โครงสร้างและแนวคิดของดนตรีตะวันตกเป็นพื้นฐาน แล้วนำเอาเสน่ห์และความละเอียดอ่อนของดนตรีไทยมาเติมแต่ง ผมพบว่าการผสมผสานนี้ช่วยสร้างมิติใหม่ ๆ ให้กับเสียงดนตรีของผมเอง และเปิดโอกาสให้ผมได้สำรวจขอบเขตใหม่ ๆ ในการสร้างสรรค์”
ช่วงปี 2560 ชีวิตของเขาก้าวไปอีกขั้นด้วยบทบาทของอาจารย์ที่มหาวิทยาลัยศิลปากร ที่ขอบข่ายงานไม่ได้อยู่แค่การทำดนตรีอีกต่อไป แต่ยังพ่วงมาด้วยการศึกษาดนตรีอย่างลึกซึ้งผ่านการทำงานวิจัยที่โดดเด่นด้วยมุมมองทางมนุษยศาสตร์ สำหรับเขา ถ้าการเขียนเพลงเป็นการสื่อสารกับความคิดภายในตัวเอง งานวิจัยก็คือการสื่อสารกับความคิดของสังคมภายนอก
“ผมมองว่าสังคมไทยมีมุมมองต่อดนตรีที่น่าสนใจและซับซ้อน เรากำลังอยู่ในช่วงของการปรับเปลี่ยนมุมมอง ระหว่างการอนุรักษ์คุณค่าดั้งเดิมและการเปิดรับความหลากหลายใหม่ ๆ ซึ่งเป็นประเด็นที่น่าติดตามในแง่ของการพัฒนาทางวัฒนธรรมและสังคมของไทย”
ในมิติทางดนตรีไทยร่วมสมัย ฟรานซีสมองว่า สังคมไทยถูกครอบงำด้วยมโนทัศน์ทางดนตรีที่สนับสนุนให้ดนตรีเป็นส่วนหลักของมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ โดยเฉพาะดนตรีไทย ซึ่งได้รับการยกย่องและอนุรักษ์เหนือกว่าแบบอื่น ๆ
แม้ปัจจุบัน สังคมไทยจะเปิดรับดนตรีจากหลากหลายวัฒนธรรมมากขึ้น แต่ก็ยังมีการถกเถียงเรื่องการรักษาอัตลักษณ์ทางดนตรีของไทยให้เป็นแบบดั้งเดิมเท่านั้น แทนที่จะโอบรับความหลากหลายทางวัฒนธรรมเอาไว้อย่างที่ควรจะเป็น จนทำให้ดนตรีไม่ได้เฉิดฉายทั้งในฐานะงานศิลปะ ในฐานะเครื่องมือในการพัฒนาสังคม จนถึงในฐานะเครื่องมือทางมนุษยศาสตร์และปรัชญาที่สะท้อนวุฒิภาวะทางสังคมของวิธีการใช้เหตุผล
“หากมองประเทศไทยเรา ผมคิดว่าต่างจากที่อื่นที่ใช้ศิลปะขับเคลื่อนสังคม เพราะเรามีข้อจำกัดทางสังคมที่ใช้เหตุผลและมีอุดมการณ์บางอย่างที่ทำให้การขับเคลื่อนมีข้อจำกัดที่สัมพันธ์กับรูปแบบ”
ปัจจุบัน คนที่ทำงานศิลปะหลายคนต่างก็พยายามอย่างหนักในการขับเคลื่อนงานให้เป็นที่รับรู้ ภายใต้ข้อจำกัดต่าง ๆ เขาจึงเชื่อว่าดนตรีเป็นสิ่งที่มีอานุภาพในการขับเคลื่อนวิถีทางของมนุษย์ที่อยู่ร่วมกันบนโลกใบนี้ ฟรานซีสตอบอย่างมั่นใจว่า ดนตรีมีและจะมีศักยภาพที่จะสร้างความเปลี่ยนแปลงในระดับต่าง ๆ ได้แน่นอน
“ดนตรีมีความสามารถพิเศษในการสื่อสารอารมณ์ ความคิด และสารทางวัฒนธรรมให้ข้ามพ้นไปจากพรมแดน การที่โลกถูกขับเคลื่อนด้วยการส่งผ่านทางวัฒนธรรมไม่ว่าจะเรื่องใดก็ตาม ก็จะทำให้โลกมีความเข้าใจ ยอมรับในความแตกต่างและการมีส่วนร่วมของปัจเจกมากขึ้น แต่จากข้อมูล เราอาจพบว่า พลังของดนตรีในฐานะดังกล่าวมีการแพร่หลายอย่างกว้างขวางในทุกมิติ จากปัจเจกไปยังส่วนที่กว้างขวางมากที่สุดที่เรียกว่ามัลติจูด (Multitude)
“ผลอย่างน้อยที่สุดเมื่อผู้คนเข้าถึงความรู้สึกของกันและกันผ่านบทเพลงร่วมสมัยของนักประพันธ์เพลง ความขัดแย้งอาจลดลง และมีส่วนในการพัฒนาความคิดและวิธีการศึกษา ที่เปิดพื้นที่ให้ความสำคัญกับศิลปะและความคิดสร้างสรรค์มากขึ้นในฐานะเครื่องมือการพัฒนา ซึ่งถูกยอมรับว่าเป็นเครื่องมือที่ขับเคลื่อนให้เกิดกระบวนการสันติจากสิ่งที่มีความเป็นสันติในตัวเอง”
แม้การตั้งเป้าหมาย เรียนรู้ เติบโต และใช้การทำงานเพื่อขับเคลื่อนตัวเองและสื่อสารมิติศิลปะสู่สังคม จะเป็นโจทย์ที่ฟรานซีสทิ้งไว้ให้ตัวเองในการพัฒนาผลงาน แต่ในมุมมองของเขา มีอีกสิ่งที่สำคัญในสมการของการเปลี่ยนแปลงสังคมผ่านศิลปะการประพันธ์ดนตรี นั่นก็คือ ‘สังคมโดยภาพรวม’
และเมื่อถามถึงสิ่งที่ทุกคนจะลงมือทำร่วมกันเพื่อนำไปสู่พื้นที่ทางดนตรีและศิลปะ ที่สนใจเรื่องการอยู่ร่วมกันระหว่างมนุษย์และเสียงอย่างสันติ ฟรานซีสเห็นว่า แต่ละคนสามารถเริ่มได้ง่าย ๆ จาก
“ฟังดนตรี เล่นดนตรี และสนับสนุนการศึกษาดนตรี”
Title of Work
“Tranfigurations” for Wind Ensembles, New Zealand
Year or Product
2006
Title of Work
“Mythos III” for Oboe Bassoon Violin Cello & Piano, Seoul South Korea
Year or Product
2009
ชื่อผลงาน
“มณฑลแห่งเสียง III”,Thailand
ปีที่สร้างผลงาน
2554
ชื่อผลงาน
เพลงแห่งสยาม: สาธุการ ชั้นเดียว (สำหรับวงแซ็กโซโฟน ควอร์เทต)
ปีที่สร้างผลงาน
2567
ชื่อผลงาน
เพลงแห่งสยาม: สาครลั่น สองชั้น (สำหรับวงเครื่องลมไม้ ควินต์เทต)
ปีที่สร้างผลงาน
2567
ชื่อผลงาน
เพลงแห่งสยาม: แขกมอญบางขุนพรหม สองชั้น
ปีที่สร้างผลงาน
2567
ชื่อผลงาน
เพลงแห่งสยาม: สารถี สามชั้น (สำหรับคลาริเน็ต และเปียโน)
ปีที่สร้างผลงาน
2567
ชื่อผลงาน
มหาชัย ทางฝรั่ง (สำหรับวงดุริยางค์เครื่องลม)
ปีที่สร้างผลงาน
2567
MUSIC COMPOSITION
อาศิษฐ์ เกตุจันทรา
PHOTOGRAPHY
นรภัทร ศักดิ์อาธรทรัพย์
LITERATURE
จิดานันท์ เหลืองเพียรสมุทร
PHOTOGRAPHY
ณัฐพล สวัสดี
TWO DIMENSIONAL ART
ลำพู กันเสนาะ
PHOTOGRAPHY
หฤษฎ์ ศรีขาว
THREE DIMENSIONAL ART
มงคล ฤาชัยราม
FILM
พสธร วัชรพาณิชย์
THREE DIMENSIONAL ART
ภาราดา วิรัสวีร์
TWO DIMENSIONAL ART
ธีรวุฒิ คำอ่อน
PHOTOGRAPHY
อำพรรณี สะเตาะ
MUSIC COMPOSITION
ฟรานซีส นันตะสุคนธ์
FILM
เอกพงษ์ สราญเศรษฐ์
MUSIC COMPOSITION
ปิยวัฒน์ หลุยลาภประเสริฐ
THREE DIMENSIONAL ART
อิ่มหทัย สุวัฒนศิลป์
THREE DIMENSIONAL ART
สามารถ พืบขุนทด
THREE DIMENSIONAL ART
นิรัชพร น่วมเจิม
LITERATURE
อติรุจ ดือเระ
TWO DIMENSIONAL ART
พชร ปิยะทรงสุทธิ์
LITERATURE
ชาตรี อรุณพัด
FILM
อนุชา บุญยวรรธนะ
MUSIC COMPOSITION
ชินภัทร เจริญรัตน์
MUSIC COMPOSITION
ธนาคาร เอชสโกลฟิลด์
LITERATURE
แมน คล้ายสุวรรณ
FILM
ภูวดล เนาว์โสภา
